Opolska szkoła tradycji
Śląskie pieśni w wydaniu tradycyjnym można usłyszeć bardzo rzadko, powstał więc pomysł, aby więcej osób mogło zapoznać się z ich brzmieniem oraz stylem wykonawczym. Dlatego w ramach prac Opolskiej Szkoły Tradycji zrealizowaliśmy projekt, którego celem stało się opublikowanie nagrań w sieci. W październiku oraz listopadzie 2023 roku zarejestrowano 30 pieśni wykonanych przez 3 śpiewaczki z Dębskiej Kuźni, wsi położonej w gminie Chrząstowice, kilkanaście kilometrów od Opola.
Iwona Wylęgała: pomysł, koordynacja i opieka merytoryczna projektu.
Die Gedanken sind frei
„Myśli są wolne”, pieśń spisana w 1800 r. na Śląsku oraz wydana w Niemczech w zbiorach śląskich niemieckojęzycznych pieśni ludowych, gdzie ją pani Maria Kwiecińska odnalazła z wielką radością i sentymentem. Śpiewano ją w jej rodzinnym domu. Jest to jedna z najważniejszych dla niej pieśni o wolności, którą bez względu na sytuację w jakiej się znajdujemy, zawsze mamy w sobie. Bo „myśleć możemy co chcemy i nikt nam tego nie odbierze i tam do gowy nie zajrzy. Nie zawsze możemy wszystko powiedzieć, ale pomyśleć można wszystko”.
Śpiewaczka mówi też o tej pieśni w kontekście swoich doświadczeń tożsamościowych oraz językowych. Po wojnie na Śląsku nie można było swobodnie rozmawiać po niemiecku ani po śląsku. W szkole sankcjonowano dzieci za takie rozmowy stawianiem dwój a nawet za fryzurę, „niemieckie uczesanie” odsyłano dziewczynki do domu. Poza tym zgodnie z przyjętymi przepisami narzucano zmianę imion oraz nazwisk niemiecko brzmiących np. podczas wyrabiania dokumentów tj. dowód osobisty. Niekiedy nazwiska były przeinaczane w taki sposób, że ich nosiciele odbierali to jako szyderstwo. Podobnie jak pani Kwiecińska wielu mieszkańców Śląska walczyło latami o powrót do oryginalnego brzmienia oraz zapisu nazwiska.
Opolska Szkoła Tradycji jest realizowana we współpracy z Narodowym Instytutem Muzyki i Tańca w ramach programu Akademia Kolberga prowadzonego przez Forum Muzyki Tradycyjnej oraz Pracownię Muzyki i Tańca Tradycyjnego. Projekt jest finansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.